Para maipaliwanag ang dekadenteng kapitalismo, ang ating pamamaraan ay ang sumusunod:
- sa pag-aaral sa pangunahing panlipunang mga transpormasyon sa istorikal na proseso mailatag natin ang pangkalahatang konsepto ng pagbulusok-pababa ng moda ng produksyon; pagkatapos ay ilapat natin ang pangkalahatang konseptong ito sa ispisipikong kaso ng kapitalismo at subukan nating hinuhain ang pampulitikang mga epekto mula dito.
- at, para magawa ito, tulad ni Marx, una nating ikonsidera "ang materyal na transpormasyon ng pang-ekonomiyang mga kondisyon ng produksyon" , at ikalawa "ang legal, pulitikal, relihiyoso, artistiko o pilosopikal - sa madaling sabi, ang ideolohikal na mga porma kung saan ang tao ay naging mulat sa tunggaliang ito at labanan ito".
Ang porma ng panlipunang organisasyon sa simula ng sangkatauhan ay ang tinawag ni Marx na ‘primitibong komunismo'. Sa kabila ng pagkakaiba sa lokal na klima, istoriko, o iba pang mga elemento, ang esensyal na mga katangian ng primitibong mga lipunan ay ang kolektibong pag-aari sa mga kagamitan ng produksyon (sa esensya ay lupa) at kolektibong paggawa sa agrikultura at sa pangangaso, ang mga produkto ay pantay na hinati sa buong populasyon. Ang ideya na ang pribadong pag-aari ay bagay na likas sa katangian ng tao ay isang alamat na pinatanyag ng mga ekonomistang burges simula sa ika-18 siglo; ang layunin ay ipakita na ang kapitalismo ay isa sa pinaka-natural, at pinakamahusay na umaayon sa kalikasan ng tao.
Sa kabilang banda, ang pantay na mga relasyong ito ay hindi produkto ng ideolohiyang pangkapatiran o gawa ng Diyos na sabik tiyakin ang pagkapantay-pantay sa kanyang mga nilalang. Ito ay dahil sa kakulangan ng kapangyarihan ng tao sa harap ng isang natural na kapaligiran na kasing sama sa mahinang mga teknika ng tao, na siyang nagbunsod para sa pangangailangan ng panlipunang pagkakaisa, na pumilit sa tao na mabuhay sa mga komunidad gamit ang kanilang mga kagamitan sa produksyon sa pantay na paraan. Ang pantay na ideolohiyang umiral noon ay bunga ng mga relasyong ito at hindi ang kanilang sanhi:
"Ang moda ng produksyon sa materyal na buhay ang kondisyon para sa proseso ng buhay panlipunan, pulitikal at intelektwal sa pangkalahatan. Hindi ang kamulatan ng tao ang nagdetermina ng kanilang pagkatao, kundi ang kabaliktaran, ang kanilang sosyal na pagkatao ang nagdetermina ng kanilang kamulatan (Marx, Preface to a Contribution to the Critique of Political Economy).
Ganun din, ang paglaho ng primitibong komunismo ay hindi bunga ng pagbabago ng ideolohiya kundi ng paglaho ng materyal na mga kondisyon na siyang lumikha sa naturang lipunan. Kung suriin paano natransporma ang pantay-pantay na mga lipunan tungo sa mga lipunan ng pagsasamantala, sa paglitaw ng mga uri at pribadong pag-aari, makita na bunga ito ng pag-unlad ng mga teknika sa produksyon.
Isantabi natin ang mga kaso kung saan ang ‘progresong' ito ay bunga ng sibilisadong gawain ng mga masaker ng Uropa sa mga kolonya sa ika-15 siglo pataas.
Sa iba't-ibang mga rehiyon sa mundo, at sa iba't-ibang lokal na istorikong mga kondisyon, nagkawatak-watak ang primitibong komunistang mga lipunan at nagbigay daan sa asyatiko o aliping moda ng produksyon.
Nang nasaid na ang yaman ng kanyang teritoryo, o nang umalis na ang mga hayop, o nang masyadong lumaki na ang populasyon kumpara sa kanyang ikabubuhay, naobliga itong magpalawak o lilipat ng bagong mga teritoryo. Sa mga rehiyon kung saan ang bigat ng populasyon ay relatibong mataas - sa Mediterranean halimbawa - ang ekspansyon ay nagawa lamang sa kapinsalaan ng ibang mga komunidad.
Sa simula, ang mga digmaang ibinunsod ng mga pagkilos na ito ay nagkahugis lamang sa di-sinasadyang mga masaker at kanibalismo. Ang kanilang tanging layunin ay agawin ang lupa ng nasakop na mga tao. Hangga't ang antas ng panlipunang produktibidad ay nagpahintulot lamang sa tao na gumawa ng sapat sa kanyang sariling indibidwal na pangangailangan, walang interes ang mananakop na isanib ang bagong mga bunganga sa gutom na komunidad. Posible lamang para sa nasakop na pamayanan na magtrabaho sa kanilang mananakop, na libre at sapilitan, habang gumagawa ng sapat para sa kanilang pangangailangan, kung ang produktibidad ng paggawa ay umabot sa isang takdang antas.[1]
Ang primitibong komunistang mga relasyon ay inabandona para magamit ang mas mataas na antas ng produktibidad sa konteksto ng mga digmaan at pananakop.
Ang pang-ekonomiyang sistemang ito na masama ang pagka-unawa ay sa pangkalahatan bunga ng pangangailangan ng ilang mga komunidad na harapin ang mga problemang ginawa ng kalikasan sa ilang mga rehiyon (tagtuyo, baha, malakas na ulan, atbp). Naobliga ang naturang mga komunidad na mabilis nilang pag-aralan ang halinhinan ng kalikasan at subukan ang irigasyon para matiyak ang kanilang kabuhayan. Ang komplikasyon ng mga gawaing ito, ang teknikal na kaalamang kinakailangan, ang pangangailangan ng awtoridad para i-koordina sila, ay gumawa ng mga suson ng mga ispesyalista (mga pari na bihasa sa pag-aaral at pag-obserba sa kalikasan, ang kadalasan pinanggalingan ng mga grupong ito). Binigyan ng ispisipikong tungkulin sa pagsisilbi sa komunidad, ang mga ispesyalistang ito - na tagapaglikha ng bagong yaman - ay binuo ang mga sarili sa isang naghaharing panlipunang grupo. Progresibo nilang kinuha ang surplas ng lipunan sa kapinsalaan ng kolektibidad. Ang pag-unlad ng produktibong mga pwersa ang bumago sa mga tagasilbi ng lipunan sa pagiging mapagsamantala.
Pinabayaan ng ‘Asyatikong' moda ng produksyon na hindi magbago ang komunal na mga relasyon, bilang batayang mga yunit ng produksyon. Kinuha lang ng nagharing uri ang surplas na ginawa ng mga komunidad. Pero nagawa na ang unang transisyon mula primitibong komunismo. Ang pangangailangang ilapat ang bagong mga teknika ng produksyon bunga ng bagong mga relasyon ng produksyon at iiwanan ang luma.
Sa kalaunan ang introduksyon ng bagong mga teknika ng produksyon ay pinawi ang mga labi ng pagkapantay-pantay ng mga lipunang ito. Halimbawa, ang problema sa pagpataba sa lupa, ang pangangailangang buuin ang matalik na ugnayan sa pagitan ng manggagawa at kalikasan, kadalasan ay nagbunga na iwan ang sistematikong redistribusyon ng mga sakahan ayon sa tradisyon o pangangailangan ng mga pamilya. Ang pangangailangang tiyakin na patuloy na panatilihin ang mga sakahan, o ang bigat ng presyur sa pinansya, ay nagbunga ng pagbabago mula sa komunal tungo sa pribadong pag-aari. At dahil sa huli, umunlad ang hindi pagkapantay-pantay, hanggang ang isang bahagi ng populasyon ay nagtrabaho sa pinakamayamang mga sakahan para sa isang bahagi na bunga ng produksyon. Ganap ng nahati sa mga uri ang lipunan, naging lipunan ng mga magsasaka o pyudalismo.
Pero napunta man sila sa pang-aalipin o despotismo sa silangan (at ang huli ay tumungo sa pyudalismo), bumabagsak ang komunistang mga relasyon dahil sa presyur ng pag-unlad ng mga produktibong mga pwersa, na hindi na umaayon sa lumang balangkas.
"sa takdang yugto ng kanilang pag-unlad, ang mga produktibong pwersa ay bumangga sa umiiral na mga relasyon ng produksyon o sa mga relasyon ng pag-aari kung saan gumagalaw sila hanggang ngayon" (Marx, ibid).
Ang resulta ng pag-unlad ng produktibong mga pwersa sa partikular na mga rehiyon kung saan sinakop ng isang pamayanan ang isa pa, ay nagbigay daan sa pang-aalipin para paghati-hatian ng isang panlipunang grupo ang surplas ng paggawa ng buong lipunan. Ang mga may-ari ng mga alipin, bilang nagharing uri na interesado sa tubo at mga prebilihiyo, ay naging motor sa pag-unlad ng produktibong mga pwersa. Subalit, ang pag-unlad na ito ay limitado lamang sa mga digmaan ng pananakop, na pangunahing pinalaki ang bilang ng mga alipin at marami ang mga gawain na naging dahilan ng pangulimbat sa nasakop na mga bansa. Sa batayang ito umunlad ang sibilisasyon ng lumang Gresya at Roma.
Ang ekonomiya ng pang-aaliping Romano - ang pagbulusok-pababa nito na nagbukas ng pintuan sa pyudalismo - ay nakabatay sa pangulimbat at pagsasamantala sa nasakop na pamayanan. Ang huli ay nagbigay sa Roma ng esensyal na mga pangangailangan (pagkain, tributo at mga alipin). Kadalasan ang mga produktong inangkat ay galing sa iba't-ibang moda ng pagsasamantala, gaya ng asyatikong moda ng produksyon. Pero ang sentro mismo ay nabubuhay sa pang-aalipin, ang huli ay higit sa lahat nagpatupad ng malawakng pagsasamantala (olive groves at paghahayupan) at sa napakaraming gawain.
Ang mga gawaing ito ay kadalasang nagsilbi sa pangangailangang militar, na ginagamit sa pagsasamantala sa mga kolonya (mga daan, mga tulay, atbp). Sumasalamin din sila sa mga gawaing nagtitiyak sa luho ng nagharing uri.
Kaya ang pampulitikang kapangyarihan ay kadalasan nakaugnay sa nagtagumpay na grupong militar. Ang pang-ekonomiyang kasaganaan ay mahigpit na nakasandal sa mapandigmang kapasidad ng sentro.
Ang malaking pag-unlad ng sibilisasyong Romano ay tumutugma sa panahon ng kanyang mga tagumpay at pananakop. Naabot ang kanyang tugatog nang nasakop ng Roma ang mundo ng Mediterranean at kinuha ang mga tubo. Ang simula naman ng pagbulusok-pababa ng Roma ay naiguhit sa ikalawang siglo A.D. nang magtapos na ang pagpalawak, at sa ikatlong siglo sa unang pagkatalo ng Imperyo (sa 251 ang emperador na si Decius ay natalo at napatay ng mga Goths; sa 260 ang emperador na si Valerian ay nahuli at pinahiya ng hari ng Persia. Sa panahon ng ikatlong siglo sabay-sabay na nag-alsa ang mga kolonya sa unang pagkakataon).
Ang kahirapang imintina ang napakalaking imperyo sa limitadong teknikal na mga instrumento sa panahong iyon ay isang bahagi ng paliwanag sa paghinto ng paglawak ng Roma. Pero higit sa lahat ay ang pagkakaiba ng pang-ekonomiyang produktibidad sa pagitan ng pang-aaliping Romano at sa kanyang mga kolonya (na kadalasan napaunlad ang superyor na produktibidad sa ilalim ng Asyatikong moda) na siyang tumitak na sa bandang huli ay magtagumpay ang pag-alsa ng mga kolonya.
Ang aliping mga relasyon ng produksyon ay kinatangian ng mababang produktibidad ng paggawa. Sa mga kondisyon ng panahong iyon, ang pag-unlad ng produktibidad ay nangangailangan ng pagpapaunlad ng mga pamamaraan sa pagtrabaho sa lupa - paggamit ng araro, pagpaunlad ng pataba sa lupa at pagbuo ng mahigpit na ugnayan ng manggagawa sa lupa, pagbibigay sa manggagawa ng motibo para gamitin ang mga teknikang ito ng produksyon. Subalit kailangan ng ganung progreso na iwan ang pang-aalipin, kung saan ang manggagawa ay binubuhay ng kanyang panginoon anuman ang kanyang produktibidad, at kung saan ang takot na maparusahan ang pumilit sa alipin na magtrabaho, kaya hindi masinop ang kanyang trabaho.
Bentahe lamang ang pang-aalipin sa pagsasamantala sa nasakop na mga pamayanan. Nang natigil o nanghina na ang pananakop, nang ang pinagmulan ng nakulimbat, tributo at mga alipin ay nasaid na (ang kapalit ay tumaas ang halaga ng mga alipin), natransporma ang pang-aalipin tungo sa disbentaheng sistema, hadlang sa pag-unlad ng produksyon.
Ang pangangailangang tumungo sa bagong produktibong mga relasyon ang nagtulak sa sentro para lumitaw ang pyudal na tipo ng pagsasamantala, kung saan ang malalaking may-ari ay nagpaubaya ng malaking kalupaan para mapalaya ang mga pamilya katumbas ng bahagi ng kanila trabaho. Pero ang pag-igpaw mula sa pang-aalipin ay umaatake din sa mga prebilihiyo ng nagharing uri. Ang ‘tunggalian' sa pagitan ng pag-unlad ng produktibong mga pwersa ng lipunan, at sa mga relasyon ng produksyon na umiiral, ang nagdala sa Roma sa pagbulusok-pababa.
Ang pag-unlad ng produksyon ay bumagal o huminto: "‘Kinulekta' nila (ang mayamang mga Romano) ang mga produkto ng minahan at sinira ang kalupaan, para mawala ang mga pastuhan at gubat sa semi-tuyo na mga rehiyon. Walang pakundangang pinagsamantalahan ang lakas-paggawa, na nagpasigla sa diskontento at kawalang interes sa pagtrabaho. Pinagbawal mismo nila ang paggamit ng bagong pamamaraan, at tinakwil ang patubig at kanal sa mga rehiyon na mahalaga ito....Digmaan, epidemya at gutom ang nagpaliit sa populasyon ng Imperyo ng isang-katlo. Ang tantos ng namatay ay malamang mas mataas sa Italya mismo sa panahon ng ikatlong siglo" (Shepard B Clough, Grandeur and Decadence of Civilisations, Editions Payot p140)
Pagkatapos ng pang-aalipin at Asyatikong moda ng produksyon, ang pyudal na sistema ay nagbigay ng bagong kapasidad sa produktibong mga pwersa ng ilang siglo.
Sa sapat-sa-sarili na mga relasyong pyudal, naabot ng pagtrabaho sa lupa ang walang kapantay na pag-unlad (pagpaunlad sa pagsasaka, paglagay ng sapatos sa pinagtrabahong mga hayop, sa pagkontrol - sa ulo o liig sa halip na sa tiyan - pagpaunlad sa irigasyon at pataba, atbp). Dagdag pa, at higit sa lahat, ang pagperpekto sa gawaing agrikultural ay sinabayan ng malaking pag-unlad sa gawaing artisano. Ang huli ay simpleng pandagdag sa agrikulturang ekonomiya: tigasuplay ng mga instrumento ng paggawa at ilang bagay na pangkonsumo, sa batayan ay para sa nagharing uri (pangunahin ay damit at sandata).
Ang artisano ay nakinabang mula sa paglaki ng mga rekurso para sa maharlikang uri, salamat sa pag-unlad ng produktibidad sa agrikultura. Ang huling salik na ito ay mas lalong nakikita dahil ang uring maharlika ay walang interes sa akumulasyon - na partikular na katangian ng burgesya - kundi ginamit ang lahat ng kanyang tubo para sa personal na pangangailangan.
Pero mula ika-12 siglo pataas, nagsimula ng maabot ng pyudalismo ang limitasyon ng paglawak ng masasakang lupain.
"Marami tayong datos sa kakulangan ng lupa sa katapusan ng ika-13 siglo para sabihing ang paglawak ng masasakang lupain ay kulang na sa pambansang paglaki ng populasyon; at maliban sa ilang mga lugar, posibleng hindi na sapat na mapigilan ang tendensya ng pagbulusok ng produktibidad ng paggawa. Ang presyur sa kakulangan ng lupa matapos ang 1200 sa Holland, Saxony, Rhineland, Bavaria at Tyrol ay isa sa mga salik ng migrasyon patungong silangan, at masabi natin na sa katapusan ng ika-14 siglo ang limitasyon ng makukuhang lupa sa kagubatan ay naabot na sa hilagang-silangan ng Alemanya at Bohemia" (Maurice Dobb, Studies in the Development of Capitalism, p 59).
"Ang mga kapanahon ni St Louis, at sa ilang rehiyon ni Philippe de Bel, ay nakakita sa limitasyon ng kalupaan. Tinangka ang pinaka-walang hiyang pang-aagaw dahil kailangang laging pakainin ang dumaraming mga bunganga at dahil, wala ng ibang alam para maparami ang ani, dapat lalaki ang masasakang lupa. Mistulang naglaho ang permanenteng mga latian at tiwangwang na kalupaan. Lumiit ang kagubatan. Ang mga latian at putikan sa baybayin ng Ingglatera ay natuyo, nalinis, sukdulang pinagsamantalahan ng teknikal na posibleng kapasidad noon..." (J Favrier, De Marco Polo a Christopher Columbus, p 125)
Mula noon makaalpas lamang ang lipunan sa kanyang paghinto sa pamamagitan ng bagong pagpapaunlad ng produktibidad ng paggawa. Ngayon ang huli ay nakaabot na sa kanyang lubusang hangganan sa konteksto ng pampamilyang artisanong produksyon. Sa pamamagitan lamang ng proseso mula sa indibidwal na paggawa tungo sa paggawa ng maraming magkaugnay na mga manggagawa, tungo sa mas komplikadong dibisyon ng paggawa at paggamit ng mas komplikadong mga instrumento ng produksyon, sa ganitong mga kondisyon mangyari ang kinakailangang paglaki ng produktibidad.
Posible ito dahil ang pag-unlad ng artisanong paggawa sa ilalim ng pyudalismo ay nakatulong sa muling pagbangon ng mga lungsod, na siyang kinakailangang batayan para sa kolektibong mga porma ng paggawa.
Pero, sa pundamental, ang pyudal na balangkas ang humadlang sa mga kondisyon para sa tunay na pag-unlad ng ganitong pang-ekonomiyang porma:
Sa antas ng kapasidad sa pagtrabaho, ang panginoon ay kapantay o inperyor sa magsasaka. Kaya namumuhi ang pyudal na lipunan sa trabaho, na tinitingnan na porma ng panghahamak.
Ginawang dangal ng panginoong pyudal ang pagpapakita ng kanyang abilidad na ubusin ang buong kita nito. Pinabayaan at kinundena ng pyudal na ekonomiya ang akumulasyon na naglalayon para mapalaki ang produksyon, katangian na hadlang sa pag-unalad ng manupaktura.
"Makonsidera natin sa simula ng ika-14 siglo ang tanda ng katapusan ng paglawak ng makalumang ekonomiya. Bago noon, patuloy ang progreso sa lahat ng aspeto ... Pero sa unang mga taon ng ika-14 siglo, lahat ng ito ay natapos na. Kahit na walang pag-atras, wala din namang pag-unlad. Ang Uropa ay nakahiga sa kanyang kabantogan: mayroong istabilidad sa larangan ng ekonomiya...ang ebidensya na tumigil ang naunang pang-ekonomiyang pagsulong ay ang katotohanang ang kalakal sa ibayong dagat ay tumigil sa paglawak...Sa Flanders at Bravante, napanatili ng inudustriya ng tela ang kanyang sarili na walang paglago sa kanyang tradisyunal na kasaganaan hanggang sa kalahati ng siglo, pagkatapos ay nagsimula na ito sa mabilis na pagbulusok-pababa. Sa Italya, karamihan sa mga bangkong matagal ng nanguna sa pamilihan-sa-pera ay nahulog sa serye ng umalingawngaw na pagkalugi ... ang pagbagsak ng fairs of Champagne sa unang mga taon ng siglo. Ito rin ang panahon na huminto na sa paglaki ang populasyon, at ito ang bumuo ng napakahalagang palatandaan na ang istabilisasyon ng lipunan ay dumating na sa tugatog ng kanyang ebolusyon." (H. Pirenne, Histoire economique et sociale du Moyen Age, PUF, p 158).
Gaya ng pang-aalipin, ang pagbagsak ng pyudalismo ay nagkahulugan ng gutom, dahil ang paglago ng produktibong mga pwersa ay lubhang inperyor sa paglaki ng populasyon. Ang gutom ay sinundan ng mga epidemya, na mabilis na kumalat dahil sa mahinang nutrisyon ng populasyon. Kaya mula 1315 hanggang 1317 isang nakakilabot na gutom ang lumagim sa buong Uropa, na sinundan matapos ang tatlumpung taon ng Black Death, kung saan sa pagitan ng 1347 at 1350 ay lumipol ng isangkatlo sa populasyon ng Uropa.
"Totoo na ang mga bansa noon na nasa labas ng pangunahing mga erya ng pang-ekonomiyang pag-unlad gaya ng Poland at laluna ang Bohemia, ay sinimulan ang mas lubusan na paglahok. Pero ang kanilang naantalang pagkamulat ay walang anumang mahalagang bunga para sa kanluran sa pangkabuuan. Malinaw na pumasok na ang lipunan sa panahon kung saan mas malaki ang nagagamit kaysa nagagawa, at ang panlipunang diskontento ay patunay kapwa sa kagustuhan at sa kawalan ng kapasidad para paunlarin ang sitwasyon na hindi na matugunan ang mga pangangailangan ng tao." (Pirenne, op cit, p 158)
Nagsimula ang dekadenteng pyudalismo sa ika-14 siglo, nagpatuloy hanggang maibagsak ang kanyang huling huridikal na mga labi sa burges na mga rebolusyon sa ika-17 at ika-18 na mga siglo sa Ingglatera at Pransya. Subalit sa ika-14 na siglo ang bagong mga relasyon ng produksyon ay nagsimulang mangingibabaw sa lipunan: kapitalismo. Umuunlad mula sa pakikibaka laban sa lumang pyudal na mga harang, ito ang pangunahing nakinabang mula sa magulong ika-14 siglo, at nagbigay daan sa malakihang pagbangon ng buhay ekonomiya.
[1] Ang pag-unlad ng mga digmaan ay aktibong salik na iwan ang pantany-pantay na panlipunang mga relasyon: ang mga kondisyon ng semi-permanenteng digmaan ay nangailangan ng paglitaw ng suson ng ispesyalisadong mga mandirigma na naging tiga-suplay ng yaman sa kolektibidad at siyang nagsimulang magbuo ng hirarkiyal na mga relasyon sa loob ng komunidad, habang ang buong komunidad ay tumitiyak na mapangalagaan sila. Pero sa kanyang sarili, naging mahalaga lang ang salik na ito nang ang pag-unlad ng produktibidad ay nagbigay-daan para sa pang-aalipin.
May dalawang aspeto ang pag-unlad ng produktibong mga pwersa:
Sa sistemang puno ng ekspansyon, makikita ang kombinasyon ng dalawa. Ang sistemang nasa krisis ay sistemang naabot na ang kanyang hangganan sa dalawang aspeto.
Masabi nating ‘eksternal na hangganan' sa ekspansyon ng sistema (ang kanyang kawalan ng kapasidad na palawakin ang kanyang erya ng operasyon) at ang ‘internal na hangganan' (ang kawalan ng kapasidad na lagpasan ang takdang antas ng produktibidad). Tingnan ang kaso ng katapusan ng pang-aalipin ng imperyong Romano. Ang eksternal na hangganan ay binuo ng materyal na kawalan ng kapasidad na palawakin pa ang sakop ng Imperyo. Ang internal na hangganan ay ang kawalan ng kapasidad na pataasin ang produktibidad ng mga alipin na hindi ibagsak ang panlipunang sistema mismo, na hindi pawiin ang kanilang istatus bilang mga alipin. Para sa pyudalismo, ito ay kawalan ng maagaw na mga lupain, ang kawalan ng kapasidad na makahanap ng bagong masasakang kalupaan, na siyang naging eksternal na hangganan, habang ang internal na hangganan ay kawalan ng kapasidad na pataasin ang produktibidad ng mga magsasaka, o ng indibidwal na artisano, na hindi sila natransporma sa pagiging proletaryado, na hindi ipakilala ang paggawa sa pamamagitan ng kapital: ibig sabihin, na hindi ibagsak ang pyudal na pang-ekonomiyang kaayusan.
Ang pamamaraan ng dalawang tipong ito ng hangganan ay dyalektikal na magkaugnay: hindi makapagpalawak ang Roma sa kanyang imperyo dahil sa limitasyon ng produksyon; sa kabilang banda, mas mahirap ang pagpalawak, mas maobliga itong paunlarin ang kanyang produktibidad, kaya mabilis na natutulak ito sa sukdulan ng kanyang limitasyon. Gaun din, ang pyudal na pang-aagaw ay limitado sa antas ng pyudal na mga teknika, habang ang kasalatan ng lupa ang nag-engganyo sa mas mapanlikhang prduktibong mga aktibidad na pinatupad sa mga lungsod at nayon. Ito ang nagtulak sa pyudal na produktibidad sa hangganan ng kapitalismo.
Sa huling pagsusuri ang kanyang limitasyon sa antas ng produktibidad sa loob ng lumang lipunan ang nagdala sa kanya sa kaguluhan. Nasa produktibidad ang tunay na sukatan ng antas ng pag-unlad ng produktibong mga pwersa; ito ang kantitatibong ekspresyon sa takdang kombinasyon ng paggawa ng tao at mga instrumento ng produksyon, sa buhay at patay na paggawa.
Sa bawat yugto ng pag-unlad ng produktibong mga pwersa, ibig sabihin, sa bawat pangkalahatang antas ng produktibidad, may angkop na takdang mga relasyon ng produksyon. Nang ang produktibidad na ito ay umabot na sa huling posibleng limitasyon sa loob ng sistema na umaayon nito, at kung hindi maibagsak ang sistema, ang lipunan ay papasok sa yugto ng pang-ekonomiyang pagbulusok-pababa. Pagkatapos ay mangyari ang papalaking epekto: unang mga bunga ng krisis ay natransporma mismo sa pagiging mga salik na magpapabilis ng krisis. Halimbawa, sa katapusan ng Roma maging sa pagbulusok-pababa ng pyudalismo, lumiit ang kita ng nagharing uri na nagtulak sa huli na patindihin pa ang pagsasamantala sa mga nagtrabaho hanggang masaid. Ang resulta sa parehong mga kaso ay papalaking kawalan ng interes at diskontento ng mga nagtrabaho, na nagpapabilis sa lalong pagliit ng kita.
Dahil din sa kawalan ng kapasidad na ipasok ang bagong mga manggagawa sa produksyon napwersa ang lipunan na suportahan ang di-aktibong istrata na dagdag na umubos sa kita.
Kahalintulad na penomenon ay ang mabilis na debalwasyon ng pera sa katapusan ng Imperyo maging sa katapusan ng Lumang Kapanahonan: "Umaasa ang Roma na mabayaran ang mga gastusin ng gobyerno sa pamamagitan ng pagtaas ng buhis, pero ng mapatunayang hindi sapat ang mga nakolekta kailangang ipatupad ang inplasyon (sa katapusan ng Ikalawang Imperyo). Ang unang patakarang ito ay paulit-ulit na pinatupad sa panahon ng ika-3 siglo, ang pera ay binaba ang halaga ng 2 porsyento sa kanilang pinahayag na halaga. Ang unipikadong pera ng Imperyo ay winasak; bawat lungsod at probinsya ay nagpalabas ng sariling pera"( Shepard B Clough, op cit, p 141).
Sa katapusan ng Lumang Kapanahonan: "Sa mundo kung saan hindi sapat ang pera, ang sahod-na-papel (na ginagamit ng mga sundalo para proteksyon laban sa pagnanakaw o sa digmaan - note ng IKT) ay nagpalaki sa pangangailangan ng mahalagang mga metal; kung gayon ang tentasyon na palakihin ang halaga ng pera sa sirkulasyon. Ang mga naghari ay ginamit ang kanilang awtoridad na bawasan ang bigat ng mga sinsilyo, kaya ang sinsilyo na nagkahalaga ng 2 sous ay naglaman ng konting purong pilak at maraming tingga, pero ngayon ay nagkahalaga na ng 3 sous. Ito ay inplasyon!"( J Favier, op cit, p 127).
Kaalinsabay ng ganitong pang-ekonomiyang mga resulta ang krisis ay nagdulot ng serye ng panlipunang mga kombulsyon na nagpahina sa dating mahina na buhay ekonomiya. Ang pag-unlad ng produktibidad ay sistematikong bumangga sa umiiral na panlipunang istruktura, nagdulot ng kawalan ng posibilidad ng anumang pag-unlad ng produktibong mga pwersa; ang pangangailangang lagpasan ang lumang lipunan ay nasa agenda na.
"Walang panlipunang kaayusan na naglalaho kung hindi pa lubusang umunlad ang lahat ng produktibong mga pwersa sa loob nito" (Marx, op cit).
Katunayan dapat tandaan na walang sistema na napaunlad ang LAHAT ng produktibong mga pwersa - sa pormal na kahulugan ng termino - na posibleng nakalagay sa teorya.
Sa kabilang banda, ang pang-ekonomiyang epekto na nakita natin at ang serye ng panlipunang kapinsalaang dulot ng unang malaking pang-ekonomiyang kahirapan ay mga maraming harang na pumigil sa sistema para maabot talaga nito ang absolutong limitasyon. Kailangan nating tandaan na ang pang-ekonomiyang sistema ay grupo ng mga relasyon ng produksyon na binuo ng tao, na independyente sa kanilang kagustuhan at ayon sa antas ng produktibong mga pwersa, para SUSTENTUHAN ANG KANILANG PANG-EKONOMIYANG PANGANGAILANGAN. Bago lilitaw ang huling instrumneto ng produksyon, kung ang produksyon ay nagsimula na ang mabagal na pag-unlad kaysa pangangailangan ng populasyon, ang sistema ay mawalan na ng istorikong batayan sa pag-iral, at ang lahat sa lipunan ay mag-umpisang labanan ang kanyang mga restriksyon.
Sa kabilang banda, sa ilalim ng presyur ng produktibong mga pwersa, ang pang-ekonomiyang pundasyon ng bagong lipunan ay magsimulang uunlad sa loob ng luma. Aplikable lamang ito sa nakaraang mga lipunan kung saan ang uri na nagpabagsak sa kanila ay hindi pinagsamantalahang uri. Umunlad ang pyudalismo sa loob ng imperyong Romano. Ang unang pyudal na mga plantasyon sa Roma ay kadalasan pinamunuan ng dating mga myembro ng munisipal na senado na itinayo ng estado para mangulekta ng buhis.
Ganun din, sa katapusan ng pyudalismo, ang mga myembro ng maharlika ay naging negosyante, at sa mga lungsod - kadalasan sa pakikibaka laban sa lokal na mga panginoon - ay nagtayo ng unang mga manupaktora, ang tiga-dala ng kapitalismo.
Itong unang ‘mga sentro ng darating na sistema' (malakihang plantasyong Romano, burges na mga lungsod) ay karamihan lumitaw bilang resulta ng pagkaagnas ng lumang sistema. Nabighani nila ang lahat ng klaseng mga elementong nagtangkang umalis sa sistema. Subalit mula sa pagiging epekto ng pagbulusok-pababa, madaling natransporma ng mga sentro ang kanilang sarili sa pagiging salik para lalupa itong mapabilis. Nagbigay daan ang materyal na mga kondisyon tungo sa bagong tipo ng lipunan, kung saan ang kanyang batayan ay umiiral na sa lumang lipunan, at ang kanilang presyur ay sapat para simulan ang pundasyon ng bagong sistema.
"Walang panlipunang kaayusan na naglalaho kung hindi pa lubusang umunlad ang lahat ng produktibong mga pwersa sa loob nito" (Marx, op cit).
Hindi sapat na marating ng produksyon ang kanyang ultimong hangganan sa loob ng lumang lipunan. Kailangan din na ang mga instrumento para malagpasan ang huli ay umiiral na o nasa proseso na ang pormasyon. Kung ang dalawang kondisyong ito ay istorikal na umiiral na, nasa agneda na ng lipunan ang pagtangan ng bagong mga relasyon ng produksyon. Pero ang paglaban ng lumang lipunan (sa lumang prebilihiyadong uri, ang impluwensya ng mga tradisyon at kaugalian, ideolohiya, relihiyon at iba pa), at ang siwang na posibleng iiral sa pagitan ng realisasyon ng dalawang kondisyong ito, ay nagkahulugan na ang naturang transpormasyon ay hindi mangyayari sa progresibo, tuwid na paraan, kundi sa isang serye ng mga pagkatalo, kaguluhan, at kalitatibong pag-igpaw.
Ang yugto ng paglusok-pababa ng isang sistema ay ang yugto na hindi naganap ang istrotikong pag-igpaw; ito ay ekspresyon ng lumalaking kontradiksyon sa pagitan ng produktibong mga pwersa at mga relasyon ng produksyon; ito ay katawan kung saan ang kanyang mga damit ay napakasikip.Kung nayayanig ang ekonomiya, ang buong super-istruktura na nakasandal dito ay magka-krisis at maaagnas. Ang mga manipestasyon ng pagkaagnas nito ay mga elemento ng pagbulusok-pababa ng sistema.
Nagsimula bilang bunga ng sistema, kadalasan ay naging mga salik na sila para mapabilis ang proseso ng pagbulusok-pababa. Maraming burges na istoryan ang nakakita ng huling penomenon, naghinuha mula dito na ang super-istrukturang mga elemento ang talagang pangunahing dahilan ng katapusan ng sibilisasyon.
Sa pagsusuri ng super-istruktural na mga elemento, tingnan natin ang apat na penomena na parehong makikita sa pagbulusok-pababa ng pang-aalipin at sa pagbulusok-pababa ng pyudalismo. Makikita natin na hindi istorikal na pagkakataon, kundi depinidong mga sintomas ng pagbulusok-pababa ng isang sistema.
Ang mga penomena ay:
Sa isang lipunang nahahati sa mga uri, ang dominanteng ideolohiya ay ang ideolohiya ng dominanteng uri. Ang lawak para sa pagpapayaman at pagpapaunlad ng kanyang ideolohikal na mga porma ay nakasandal sa tunay na kapasidad ng nagharing uri na makumbinsi ang buong lipunan na tanggapin ang kanyang paghari. Ang lipunan ay handa lamang tanggapin ang isang ideolohiya hanggat ang pinagbatayan nitong pang-ekonomiyang sistema ay umaayon sa mga pangangailangan ng lipunan. Mas natitiyak ng pang-ekonomiyang sistema ang kasaganaan at seguridad, mas yayakapin ng mga tao na nabubuhay dito ang mga ideya na nagbibigay katwiran nito. Sa kalagayan ng ekspansyon, ang mga inhustisyang nasa pang-ekonomiyang mga relasyon ay titingnan na isang ‘kinakailangang kasamaan'; ang paniniwalang ang lahat ay makinabang mula sa sistema ay nagbigay daan sa demokratikong mga ideolohiya, higit sa lahat sa loob mismo ng isang bahagi ng lipunan na siyang lubhang nakinabang - ang nagharing uri (ang rehimen ng Republika ay umaayon sa pinakamasaganang yugto ng ekonomiyang Romano; sa lumalawak na pyudalismo, ang hari ay isa lamang suzerain, pinili bilang una sa hanay ng mga magkakapantay).
Ang batas mismo ay hindi masyadong napaunlad dahil ang sistema ay sapat na umayon sa obhetibong pangangailangan ng lipunan dahil karamihan sa mga problema ay hinahayaang maresolba sa sarili nilang paraan.
Umuunlad ang syensya, ang pilosopiya ay nakasandal sa rasyunalismo, tungo sa optimismo at pagtitiwala sa sangkatauhan. Dahil ang pangit na bahagi ng isang mapagsamantalang lipunan ay relatibong natabunan ng saganang kalagayan, ang mga ideolohiya ay hindi masyado natali sa pagtatago ng realidad at bigyang katwiran ang walang katwiran. Ang arte mismo ay sumasalamin ng optimismong ito at kadalasan ay nasa kanyang pinakamahusay sa mga panahon ng pang-ekonomiyang pag-unlad (ang tinaguriang ‘ginintuang panahon' sa arteng Romano ay bumagay sa panahon ng pag-unlad ng Imperyo, halimbawa; katulad ng masaganang mga araw sa ika-11 at ika-12 na mga siglo, dumaan ang pyudalismo sa napakalaking artistiko at intelektwal na pagbabago.
Pero ng ang mga relasyon sa produksyon ay naging restriksyon na sa buhay ng lipunan, lahat ng ideolohikal na mga porma na umaayon sa umiiral na kaayusan ay nawalan na ng pundasyon, nawalan ng laman, at hayagan ng sumalungat sa realidad. Sa pagbulusok-pababa ng imperyong Romano, ang ideolohiya ng kapangyarihang pampulitika ay nagkahugis sa pormang himala at diktadura. Ganun din sa pyudal na pagbulusok-pababa na sinabayan ng pagpalakas sa ideya na mula sa diyos ang pinagmulan ng monarkiya at ang mga prebilihiyo ng maharlika, na matinding kinundena ng mga relasyong merkantilista na inumpisahan ng burgesya.
Ang mga pilosopiya at relihiyon ay nagpakita ng lumalaking pesimismo; ang tiwala sa sangkatauhan ay nagbigay daan sa paniniwala sa kapalaran at hindi paniniwala sa bagong mga ideya (eg ang pag-unlad ng Stoisismo, sunod ang Neoplatonismo sa Mababang Imperyong Romano: ang una ay nagsasabi ng elebasyon ng tao sa pamamagitan ng pasakit, ang ikalawa ay tumanggi sa kapasidad ng tao na maintindihan ang mga problema ng mundo sa pamamagitan ng katwiran).
Ang katapusan ng Lumang Panahon ay nakitaan ng magkatulad na penomenon:
"Makita sa panahon ng istagnasyon ang paglakas ng mistisismo sa lahat ng kanyang mga porma. Ang intelektwal na porma ng ‘Treatise on the Art of Dying', at higit sa lahat, ‘Ang Pagsunod kay Kristo Hesus'. Ang emosyonal na pormang nagpahayag ng popular na kabanalang pinalala ng impluwensya ng hindi makontrol na mga elemento ng nagpapalimos na mga pari: ang ‘mga plahelante' na gumagala sa kanayunan, sinusugatan ang kanilang mga katawan sa pamamagitan ng paglatigo doon sa sentro ng lungsod para masapol ang pagkamakatwiran ng tao at nanawagan sa lahat ng Kristyano na magsisi. Ang mga manipestasyong ito ang nagpalitaw sa kadalasan kaduda-dudang matalinghagang pagsalarawan, tulad ng pagdanak ng dugo na simbolo ng tagapagligtas. Napakabilis na tumagilid ang kilusan tungo sa isterya at nakialam na ang herarkiyang eklestikal laban sa mga manggugulo, para mapigilan ang kanilang pangangaral sa pagdami ng mga palaboy...Umunlad ang nakapangilabot na arte... ang pinaka-paboritong banal na teksto ng mga nag-iisip ay ang Apokalipso." (Favier, op cit, p 152f).
Lahat ng ito ay sumalamin sa lumalaking siwang sa pagitan ng mga relasyong nangibabaw sa lipunan at sa mga ideya hinggil dito na hinawakan ng tao hanggang ngayon.
Ang tanging mga ideolohiya na talagang uunlad sa mga panahong ito ay batas, sa isang banda, at, sa kabilang banda, ang mga ideolohiyang nagpahayag ng bagong lipunan.
Sa isang lipunang nahati sa mga uri ang batas ay isa lamang ekspresyon ng mga interes at kagustuhan ng nagharing uri. Ang totalidad ng mga patakaran ang nagbigay daan para sa tamang pag-andar ng sistema ng pagsasamantala. Ang batas ay dumaan sa yugto ng pag-unlad sa simula ng buhay ng panlipunang sistema, kung saan ang bagong ‘mga patakaran ng laro' ay binubuo; kundi maging sa katapusan ng sistema, kung saan pinunit ng realidad ang sistema na lalupang hindi na naging popular at hindi karapat-dapat, at ang ‘kagustuhan' ng nagharing uri ang naging pinakamahalagang bagay para manatiling umaandar ang sistema. Kaya ang batas ang kumakatawan sa pangangailangang palakasin ang mapanupil na balangkas na kailangan para mabuhay ang sistemang nagiging lipas na ngayon. Ito ang dahilan bakit umunlad ang batas pareho sa pagbulusok-pababa ng Roma at sa panahon ng pagbulusok-pababa ng pyudalismo (si Diocletian, ang pinakabantog na Emperador ng Mababang Imperyo, ay siyang nagpalabas ng napakaraming bilang ng mga kautusan at dekrito. Ganun din mula sa ika-13 siglo pataas, ang unang mga koleksyon ng kinaugaliang mga batas ay nagsimulang lumitaw).
Paralel sa ganitong penomenon ay lumitaw ang mga ideyang nagtataguyod ng bagong tipo na mga relasyon ng lipunan; naging kritikal sila, nagrerebelde at sa huli naging rebolusyonaryo. Sila ang nagbigay katwiran para sa bagong lipunan. Partikular na makita ang penomenon na ito sa ika-15 siglo sa kanlurang Uropa. Ang protestantismo, partikular ang pormang pinangaral ni Calvin, ay relihiyon na sumalungat sa Katolisismo, nagpahintulot sa pagpautang ng pera na may interes (mahalaga para sa pag-unlad ng kapital); na nagturo ng ispiritwal na elebasyon sa pamamagitan ng pagtrabaho at niluwalhati ang nagtagumpay na tao (kung gayon salungat sa ‘banal' na pinagmulan ng mga prebilihiyo ng mga nobilidad at nagbigay katwiran sa bagong sitwasyon ng ‘mayaman' na burges na negosyante); na inilagay sa pagdududa ang supernatural na katangian ng simbahang Katoliko (ang pangunahing panginoong maylupa) at nagtataguyod ng interpretasyon ng Bibliya ng tao na walang tagapamagitan. Ang bagong relihiyong ito ay ideolohikal na elemento na nagpahayag at nagpabilis sa paglitaw ng kapitalismo.
Ganun din, ang pag-unlad ng burges na rasyunalismo, na ang ultimong ekspresyon ay ang mga pilosopo at ekonomista sa ika-17 at ika-18 na mga siglo, nagpahayag ng rebolusyonaryong elemento sa tunggalian na pinasok ng lipunan.
Ang pagkaagnas ng lumang nagharing ideolohiya, ang pag-unlad ng ideolohiya ng bagong lipunan, hindi paniniwala sa bagong ideya laban sa rasyunalismo, pesimismo laban sa optimismo, mapanupil na batas laban sa konstruktibong batas, dito, tulad ng sinabi ni Marx, makita natin "ang huridikal, pulitikal, relihiyoso, artistiko, pilosopiko, sa madaling sabi, ang ideolohikal na mga porma kung saan ang tao ay naging mulat sa kontradiksyong ito at nakibaka laban dito".
Ang kasaganaan ng isang sistema ng pagsasamantala ay nagbigay daan sa relatibong pagkakasundo sa pagitan ng mga nagsasamantala, at kaya mayroong ‘demokratikong' mga relasyon sa pagitan nila. Nang ang sistema ay hindi na maaring mabuhay, nang lumiit na ang tubo, ang pagkakasundo ay nagbigay daan sa mga digmaan sa pagitan ng mga ganid sa tubo. Kaya, paralel sa panunulisan na katangian ng katapusan ng Imperyong Romano at sa Lumang Panahon, pumutok ang mga digmaan sa pagitan ng mga paksyon ng nagharing uri.
Sa Roma mula sa ikalawang siglo pataas may serye ng mga digmaan ng mga knights, burukrata at pangulo ng hukbo at mga senador at maharlika:
"Sa pagitan ng mga taon ng 235 at 285, sa 26 Emperador na nagpalitan sa isa't-isa sa trono, dalawa lamang ang namatay sa natural na pagkamatay, at sa isang panahon mayroong 30 umaangkin sa trono" (SB Clough, op cit, p 142).
Sa katapusan ng Lumang Panahon ang mga digmaan sa pagitan ng mga maharlika ay umabot sa lawak na napilitan ang mga hari sa kanluran na ipagbawal ang mga ito, at si Louis IX ay umabot sa punto na pinagbawal ang pagdala ng armas. Ang Isandaang Taong Digmaan ay isang penomenon ng ganitong tipo.
Nang hindi na maiwasan ng nagharing uri ang mga kontradiksyon ng kanyang sistema at nakitang hindi na mapigilan ang pagliit ng tubo, ang pinaka-kagyat na solusyon ay mag-aagawan ang bawat paksyon sa yaman ng kanyang karibal; o agawin ang mga kondisyon ng produksyon kung saan magagawa ang yamang ito (halimbawa, ang mga kalupaan sa panahon ng pyudalismo).
Sa pagbulusok-pababa ng sistema mayroong tatlong penomena na naging dahilan na ang intensipikasyon ng makauring pakikibaka ang pangunahing katangian ng mga panahong ito ng pagbagsak:
Sa takbo ng pakikibakang ito, ang mga pag-alsa ng uring anakpawis ang palaging nagbigay ng pwersa na wala sa bagong mga uri sa kanilang pagtatangka na palitan ang lumang mga istruktura, na ngayon ay ganap ng naging reaksyonaryo (sa proletaryong rebolusyon lamang na ang uring nagdadala sa loob nito ng binhi ng bagong lipunan ay mismong ang pinagsamantalahang uri).
Lahat ng mga elementong ito ay nagpaliwanag sa katotohanan na ang pagbulusok-pababa ng sistema ay hindi mapigilan na tutungo sa mapagpasyang paglakas ng makauring pakikibaka. Kaya, sa Mababang Imperyong Romano:
"sa sitwasyon bunga ng kakulangan ng produksyon, ay lalong tumaas ang buhis, debalwasyon ng pera at lumalaking pagsasarili ng malalaking panginoong maylupa na may malaking epekto na lalong napabilis ang disorganisasyong pulitikal at sosyal at sa paglaho ng mga prinsipyong nag-regularisa sa mga relasyon ng tao...bangkarotang mga panginoong maylupa, nalugi na mga negosyante, manggagawa sa mga lungsod, colons, alipin, mga mang-riot at mga naglayas mula sa hukbo na napilitang magnakaw sa Gaul, Sicily, Italya, Hilagang Aprika at Asia Minor. Sa 235 isang serye ng panunulisan ang sumakop sa buong hilagang Italya. Sa 238 nangibabaw ang digmaang sibil sa Hilagang Aprika. Sa 268 ang mga colon sa Gaul ay umatake sa maraming mga lungsod, at sa 269 isang pag-alsa ng mga alipin ang pumutok sa Sicily" (Clough, op cit, p 142).
"Ang lawak ng panlipunang mga kilusan na umekto sa kanlurang Latino sa ika-5 siglo ay kahanga-hanga. Niyanig nila ang lahat ng mga rehiyon at laluna sa Brittany, kanlurang Gaul, ang hilaga ng Espanya at Aprika..." (Lucien Musset, Les Invasions, p 226).
Ganun din sa katapusan ng Lumang Panahon:
"Mula sa katapusan ng ika-13 siglo niyanig ng riot ng mga manggagawa ang mga lungsod Flemish. Sa panahon ng Isandaang Taong Digmaan at pagkahati-hati ng Italya, ang paglaki ng kahirapan sa syudad ang nagpalitaw ng mga hukbo ng mga pulubi na nagpalaboy sa kanayunan. Ito ang kadalasang nangyari sa iba't-ibang mga bansa, mga taong walang lupa na naging mga taong walang trabaho: ang mga ‘Jacques' sa mga kapatagan ng Pransya, sa Tuchain ng Languedoc, sa Lollards ng English midlands, sa mga Mallotins ng Paris, sa Coquillards ng Bourgogne. Ang mapangahas na mga tribunes ang nagsamantala sa kanilang diskontento at pinagsilbi ang mga pag-alsang ito sa pampulitikang mga ambisyon ng isang panlipunang grupo o indibidwal. Si Etienne Marcel ay nais ipailalim ang Dauphin sa isang paksyon ng burgesya...Pinagsamantalahan ni Van Atevelde ang kahirapan ng mga manggagawang Flemish, ang Cola di Rienzo, isang ‘tribune ng mamamayan' ganun din ang ginawa sa mababang kaayusan na sinira ng pang-aabuso ng Romanong aristokrasya. Sa Florence, ang pag-alsa ng Ciompi, isang pag-alsa sa kagutuman, sa huli ay nagsilbi sa mga interes ng mga Medicis...Kaya, ang istagnasyong ito, bunga ng dibisyon, gera at panlipunang kaguluhan ay napunta sa mga pagnanakaw, riot at masaker..." (Favier, op cit p 137. See also Pirenne, op cit, p160f).
Ang mga rebolusyon ni Cromwell sa 1649 sa Ingglatera at sa rebolusyong Pranses sa 1789 ay maningning na kulminasyon ng mga pakikibakang tinulak ng pagbulusok-pababa ng lipunang pyudal at nagsilang sa kapitalismo.
Ang kasaysayan ng pang-ekonomiyang mga sistema ay kasaysayan lamang ng mga taong namuhay sa loob nila. Ang pag-unlad, preserbasyon at pagpalit ng isang takdang lipunan ay gawa ng mga grupo ng taong tinulak na kumilos ayon sa kanilang pang-ekonomiyang posisyon sa loob ng sistema. Ang kapasidad ng sistema na panatilihin ang sarili ay higit sa lahat relatibo sa lakas ng uri na makakuha ng pinakamalaking tubo mula dito; ang lakas ng bagong lipunan ay parehong may kaugnayan sa lakas ng uring pinaka-interesado nito.
Kaya, nasa pagkilos ng panlipunang mga uri na makita natin ang kongkretisasyon sa obhetibong mga pwersa na nagtulak sa lipunan sa kontradiksyon. Sa isang takdang panahon, ang makauring tunggalian ay walang iba kundi tunggalian sa pagitan ng realidad ng pag-unlad ng produktibong mga pwersa at sa umiiral na mga relasyon ng produksyon.
Kung ang batas ay kumakatawan sa mga interes at kagustuhan ng nagharing uri, ang estado ay armadong pwersang may tungkuling tiyakin na nasusunod ang batas. Ito ang tagapanagot ng kaayusang kinailangan para pagsamantalahan ng isang uri ang isa pa. Mapalakas lang ang estado kung naharap sa kaguluhang pang-ekonomiya at panlipunan na katangian ng dekadenteng yugto ang isang sistema. "Ang pag-unlad ng isang tungkulin ay tutungo sa pag-unlad ng organo".
- Laban sa panlipunang kaguluhan: lumitaw bilang armadong pwersa ng nagharing uri, ang estado ay nagsisilbi sa isang uri. Subalit, sa pagiging ‘tagapaglingkod' makita natin ang pinakamalinaw na kristalisasyon sa lahat ng mga interes ng nagharing uri: ang tungkulin niya ay panatilihin ang pangkalahatang kaayusan. Sa puntong ito may mas malawak na pananaw ito sa buhay ng sistema - at sa kanyang mga pangangailangan - kaysa mga indibidwal na bumuo sa prebilihiyadong uri. Nahiwalay sa lipunan sa pangkalahatan dahil ito ay organo ng pang-aapi na nagsilbi sa minorya, kaiba din ito sa minorya dahil sa kanyang katangian bilang unipikadong organo na salungat sa pagka-iba-iba ng mga paksyon o indibidwal na mga interes ng mga mapagsamantala. Dagdag pa, ang mga prebilihiyo ng burukrasya ng estado ay mahigpit na nakaugnay sa tamang pagkilos ng sistema sa kabuuan. Kaya ang estado ay hindi lang tanging pwersang may sapat na pandaigdigang pananaw sa ekonomya, siya lang din ang may kagyat at mahalagang interes para sa mahusay na pagkilos nito.
Kaya sa mga panahon ng pagbulusok-pababa ang estado ay pinalakas hindi lang dahil harapin nito ang lumalaking bilang ng mga pag-alsa ng inaaping uri, kundi siya lang din ang tanging pwersa na magtiyak ng pagkakaisa ng nagharing uri sa panahong itulak ito tungo sa pagkawatak-watak o wasakin nito ang sarili mismo.
Ang paglaki ng kapangyarihan ng Emperador ng Roma, higit sa lahat mula sa ikalawang siglo pataas, at sa pyudal na monarkiya, ay may tunay na katwiran sa kani-kanilang pakikibaka laban sa mga pag-alsa ng inaaping uri at sa kanilang pagtatangkang ipagtanggol ang nagharing kaayusan sa pamamagitan ng restriksyon sa tunggalian sa pagitan ng mga paksyon ng nagharing uri. Ang Emperador na si Septimus Severus (193-211) ay kinumpiska ang "mga pag-aari ng mga senador at mga negosyante sa syudad para makuha ang kinakailangang pondo para mabayaran ang mga sundalong tumiyak sa kanyang kaligtasan at kapangyarihan" (Clough); lumaki ang monarkiyang Capetian sa kapinsalaan ng malalaking pyudal na panginoon.
Sa maraming kaso, ang mga digmaan ay isang makapangyarihang salik sa pagpalakas ng makinarya. Ang awtoridad ng estado lamang ang muling makaorganisa sa mga pwersang hinihingi ng digmaan; ang estado ay laging lumalabas na mas malakas mula sa naturang pagsubok. Ang salik na ito ay gumagampan ng napakahalagang papel sa pagpapalakas ng pyudal na monarkiya, partikular sa Pransya.
- Laban sa pang-ekonomiyang kaguluhan: Mapapansin na mayroong malakas na paglaki ng pakikialam ng estado kapwa sa pagbulusok-pababa ng imperyong Romano at sa panahon ng naglalahong pyudalismo:
"Kung produksyon ang pag-uusapan, nag-iisip siya (ang Emperador na si Dioticien, 284-305) na mapasigla ito sa pamamagitan ng isang ‘direktang ekonomiya'; pinangasiwaan niya ang aktibidad ng ‘colleges', kinontrol ang pagsasamantala ng malalaking mga estado at kinontrol ang mga presyo. Sa huli, nirebisa ang buhis at ang produksyon ng pera ay kinontrol para ma-istabilisa ang pera" (Clough, p 143).
Hinggil sa kahariang pyudal, pinalakas nito ang sarili sa pamamagitan ng pagbuo ng makapangyarihang interbensyunistang administrasyon. Lumaki ang burukrasya kung saan ang pyudal na mga korte ay hindi na palipat-lipat at nakahimpil na sa isang syudad: Paris, Westminster, Pamplona, Moscow. Ginamit ng hari ang kanyang sariling mga opisyales (baillifs at seneschals sa Pransya) na lalong lumaki ang pang-ekonomiyang mga tungkulin sa buong kaharian.
Nang ang pang-ekonomiyang mga relasyon sa lipunan ay naging kalamidad na sa mga umaasa dito, ang armadong pwersa lamang ang makaayos sa kanila. Bilang armadong pwersa at ultimong kristalisasyon ng mga batas ng sistema, hinawakan na ng estado ang ekonomiya.
Lahat ng bagay sa dekadenteng lipunan tinutulak ang penomenong ito pasulong: ang parasitikong halaga na kinuha mula sa pangangailangang imintina ang ekonomiya na lipas na ay humantong sa napakalaking pagtaas sa pasaning pinansyal. Ang estado lamang ang makahuthot ng ganung pondo mula sa populasyong nagugutom na at malapit ng mag-alsa. Parehong nakita ng mga emperador na Romano at haring pyudal na ang tungkuling ito ang isa sa pangunahing batayan para palakasin ang kanilang kapangyarihan. Ang ekonomiya ay hindi na tugma sa pangangailangang pinataw ng panlipunang realidad; ang pang-ekonomiyang inisyatiba ay wala ng natural na gabay sa paghahanap ng kasaganaan at pagkakaisa sa buong lipunan. Kapangyarihan ng estado, interbensyon ng estado ang tanging paraan para tangkaing pigilan ang paralisis ng ekonomiya, ang pagbagsak tungo sa ganap na kaguluhan. Pareho sa katapusan ng pang-aalipin at pyudalismo, mayroong paglaki ng tendensya tungong burukratisasyon ng lipunan at sistematikong pagkontrol sa indibidwal.
Ang tendenysang ito ay umabot sa nakakatakot na proporsyon sa panahon ng Mababang Imperyong Romano:
"Ang bawat isa ay diskontento sa kanilang sitwasyon at nagtangkang takasan ito. Lumayas ang magsasaka sa kanayunan, ang artisano ay iniwanan ang kanyang ginawa, ang decurion ay umalis sa munisipal na senado. Hindi solusyon ang kapangyarihan ng estado sa mga problemang ito: ang magagawa lamang nito ay itali ang bawat isa sa kanilang kalagayan at sarhan ang mga pintuan kung saan maari silang makatakas.
Ang moto ay ‘bawat isa sa kanilang kinalagyan' o maglaho ang kulturang Romano. Ito ay isang sitwasyon ng pagkontrol, isang tuloy-tuloy na pagkontrol ng buhay. Sa panlipunang mga kondisyon, ang mga propesyon ay minamana. Itinayo ang tunay na rehimeng caste; at hindi ito bagay na primitibo at ispontanyo, pero bago, pulitikal, na pinataw mula sa taas" (F Lot, Le Fin du monde Antique et le Debut du Moyen-Age, p 109).
Ilang mga manggagawa ay tinatakan ng nag-aapoy na bakal para mapigilan silang iwan ang kanilang mga trabaho. Ginawang pangakalahatang karapatan ang pagtugis.
Ang magkatulad na nesesidad ng pakikialam ng estado ay lumitaw sa katapusan ng pyudalismo. Pero may mahalagang pagkaaiba sa pagitan ng pang-ekonomiyang aksyon ng pyudal na kaharian at sa Mababang Imperyo.
Nagbigay-daan ang nabubulok na pang-aalipin sa sistema ng ekonomiyang nakasasapat-sa-sarili, isang partikular na hiwa-hiwalay na pang-ekonomiyang sistema. Ang pagtangkang i-sentralisa at palakasin ang estado sa isang banda, at sa pagpaunlad ng pyudalismo sa kabilang banda, ay dalawang magkasabay na magkatunggaling penomena. Ang pyudalismo, sa kabilang banda, ay papalitan ng kapitalismo, ibig sabihin ng isang sistema na nangangailangan ng mataas na antas ng konsentrasyon at intergrasyon ng pang-ekonomiyang buhay. Ang sentralisasyon at interbensyunismo ng pyudal na estado, na resulta ng pangangailangan para panatilihin ang nawawasak na sistemang pyudal, ay sa obhetibo ang bumubuo ng mga paraan para mapalaki ang mga batayan ng kapitalismo. Maraming pundamental na mga salik na nagpilit sa monarkiya para ipatupad ang dalawang istorikal na papel na ito:
Ang pang-ekonomiyang mga hakbanging pinatupad nila Edward II, Edward III, ang merkantilistang mga polisya ni Henry VII sa Ingglatera, ang pang-ekonomiyang pag-unlad na nakamit sa ilalim ni Louis XI sa Pransya, ang proetaksyunistang mga patakaran na paborable sa pag-unlad ng industriya na pinatupad ng mga haring Pranses at English mula ika-14 siglo pataas, kabilang na ang pagtanggap ng dalawang monarkiya sa burges na mga parlyamento, lahat ay mga ebidensya sa nalalapit na papel na gagampanan ng pyudal na monarkiya sa proseso ng primitibong akumulasyon ng kapital.
Pero kabalighuan na tingnan lamang ang pyudal na monarkiya mula sa anggulong ito. Ang monarkiya sa esensya ay nanatiling pyudal, katunayan ito ang huling kuta ng pyudalismo. Pinatotohanan ito ng: ang palagiang tunggalian ng hari at burges na mga parlyamento; ang pagtatanggol ng hari sa mga prebilihiyo ng maharlika (sa Pransya ang mga commoners lamang ang nagbabayad ng buhis); ang pagtatanggol sa mga korporasyon; ang pakikipaglaban sa Protestantismo - ang ‘relihiyon ng burgesya' - sa Pransya; panghuli, ang katotohanan na ang mga burgesya sa Ingglatera at Pransya ay nag-rebolusyon para bigyang daan ang tunay na pag-unlad ng kapitalismo.
Kahit pa sa dalawahang papel na ginampanan ng monarkiyang pyudal, hindi maiwasan na ang pagpalakas ng estado sa esensya ay naglalayong panatilihin ang pyudal na sistema at tipikal na katangian ng lipunang bumubulusok-pababa.
Kung ang hitsura ng dekadenteng lipunan ay gaya ng katawan na nagpumilit maisuot ang damit na napakasikip, ang pag-unlad ng makinarya ng estado ay simpleng pagtatangka ng damit na palakasin ang sarili para ang lumalaking presyur mula sa katawan ay hindi siya wawasakin.
Pagkabulok ng dominanteng ideolohiya, pag-unlad ng mga digmaan at rebolusyon, pagpalakas sa estado, ito ang kapansin-pansing mga katangian ng lipunang bumabagsak, isang lipunan kung saan ang produktibong mga pwersa ay lalong nahihirapang umunlad. Ang pang-ekonomiyang sistema ay hindi na istorikal na nesesidad at sa halip naging hadlang na tinutulak ang lipunan sa lumalalang barbarismo.[1] Ang penomenong ito ay may partikular na kahalagahan: kung ang pang-ekonomiyang sistema ay hindi na tatagal, kadalasan naobliga itong iwan ang ilang huridikal na mga aspeto para mapanatili ang anumang mahalaga: ang tunay na mga relasyon ng produksyon.